اندازه گیری دما به وسیله دما سنج گازی یا ترمومتر براساس تغییر در فشار یا حجم حباب انجام می شود. جنس حباب سنج گازی شیشه، چینی، کوارتز، پلاتین و یا پلاتین- ایردیم است جنس حباب سنج به گستره دمایی مورد استفاده از دماسنج بستگی دارد. یک فشار سنج یا مانومتر (manometer) جیوه ای به وسیله یک لوله مویین به حباب وصل می شود.
انواع دماسنج گازی:
- دماسنج گازی با فشار ثابت
- دماسنج گازی با حجم ثابت
دماسنج گازی با حجم ثابت
در دماسنج های گازی با حجم ثابت، تغییرات ارتفاع جیوه طوری انجام می شود که سطح جیوه در سمت چپ همواره در تماس با نقطه شاخص باشد. مجموع فشار حاصل از ارتفاع h و فشار اتمسفر برابر فشار حباب گاز (P2) است. با تنظیم ارتفاع ستون جیوه حجم گاز ثابت نگه داشته می شود. این فضا رو فضای مرده یا حجم ثابت معروف است.
خطاهای موجود در دماسنج گازی
- دمای گاز داخل حباب با دمای گاز داخل فضای مرده متفاوت است.
- دمای گاز داخل لوله مویین وصل کننده حباب به فشار سنج، یکنواخت نیست.یعنی تغییر می کند و دارای شیب می باشد.
- تغییر دما و فشار، باعث تغییراتی در حباب، لوله مویین و حجم های مزاحم می شود.
- مقداری گاز توسط لوله های مویین، حباب و دیواره ها برآشامیده می شود و این برآشامیدگی با دمای گاز رابطه عکس دارد. هر قدر دما کمتر باشد برآشامیدگی بیشتر است.
دماسنج گازی با فشار ثابت
نحوه عملکرد دما سنج گازی در فشار ثابت بدین گونه است که مقداری گاز در حجم مشخص و ثابتی قرار دارد و با استفاده از فشار سنج، فشار آن کنترل و اندازه گیری می شود. در حجم ثابت با افزایش دمای گاز، فشار آن نیز افزایش می یابد. با مدرج کردن به روش صحیح با اندازه گیری فشار هر لحظه دمای آن نیز به دست خواهد آمد.
(a) دماسنج گازی در فشار ثابت (b) دماسنج گازی در حجم ثابت
